7 Nisan 2020-Dünya Sağlık Günü
Hemşireler ve Ebeleri Destekle!
Evrensel sağlık kapsamı, anne ve çocuk sağlığı, zihinsel sağlık, acil durumlarda müdahale, hasta güvenliği, bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan hastalıklar ile ilgili ulusal ve küresel hedeflere ulaşmada insan merkezli bakım hayati önem taşımaktadır. Bununla ilgili olarak Dünya Sağlık Örgütü Anayasası 7 Nisan 1948 tarihinde yürürlüğe girmiş ve her yıl 7 Nisan dünyada “Sağlık Günü” olarak, 7-13 Nisan tarihleri arası da “Sağlık Haftası” olarak kutlanmaktadır. Bu tarihlerde halk sağlığı ile ilgili güncel bir konu seçilir ve gündeme taşınarak çözüm yolları ve önerileriyle birlikte konu çerçevesinde tüm dünyada çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.
Bu senenin teması: Hemşireler ve ebeler. Bu temayla hemşirelerin ve ebelerin çalışmalarını kutlamak ve dünya liderlerine dünyayı sağlıklı tutmada oynadıkları kritik rolü hatırlatmak istenmektedir. Hemşireler ve diğer sağlık çalışanları, yüksek kalitede düzgün tedavi ve bakım sağlamak, korku ve sorulara yanıt vermek için topluma aydınlatmak, bazı durumlarda klinik çalışmalar için veri toplamak amacıyla ve içerisinde bulunduğumuz süreçte de COVID-19 sırasında ön saflarda rol almaktadır. DSÖ bu sene Sağlık Günü’nde hemşirelik ve ebelikte mevcut durumu vurgulayıp iş gücünü güçlendirmek için bir dizi tavsiyede bulunacaktır. İşte bu sene DSÖ’nün sloganı: Hemşireler ve ebeleri destekle!
Hemşirelik; birey, aile ve toplumun sağlığını koruma ve geliştirmeye odaklanan, ideal sağlık düzeyine ve yaşam kalitesine ulaştırmayı hedefleyen sağlık hizmetleri sektörüne bağlı bir meslek1 şeklinde yapılacak bir tanımın çok ötesindedir. Hemşireler ve ebeler genellikle insanların gördüğü ilk ve bazen tek sağlık uzmanıdır ve ilk değerlendirme, bakım ve tedavilerinin kalitesi hayati öneme sahiptir.2 Hemşireler sağlık çalışanları içinde isimsiz kahramanlardır ve sağlık sistemlerinin omurgasını teşkil ederler. Sağlık hizmetine erişimin temini için gerekli olan güçlü ve dayanıklı sağlık sisteminin kilit taşı olarak önemli roller alırlar.3 Sağlığın teşviki ve geliştirilmesinde, hastalığın önlenmesinde ve birinci basamak ve toplum bakımının verilmesinde kritik bir rol üstlenirler. Acil durum ortamlarında bakım sağlarlar ve evrensel sağlık kapsamına ulaşmada kilit rol oynayacaklardır. Buna ek olarak hemşirelik ve ebelik kadın işgücünün de ciddi bir kısmını temsil etmesi sebebiyle de sadece sağlık sistemleri açısından değil toplumsal olarak da oldukça önemli bir yere sahiptir.2
Ebeler, hemşirelerle beraber hastalarla kurdukları güvene dayalı ilişki, bulundukları toplumun kültürüne hakimiyetleri, bir kişinin sağlığına dair tüm değerleri geniş bakış açıyla değerlendirmeleri ve acil durumlarda etkili müdahaleyi sağlamaları sebebiyle sağlık sisteminde önemli role sahipler.4 Ayrıca ebeler, hemşirelerle birlikte küresel sağlık işgücünün neredeyse yarısını oluşturuyor.5 Sağlık Bakanlığımız ise ‘anne adaylarımızın sancılı anlarında ve yeni doğan bebeklerimizin ilk nefeslerinde sanki kendileriymiş gibi mutlu olan ebelerimiz’ sözleriyle ebeliğin kutsallığını ve önemi vurguluyor.6
Bütün ülkelerin şu anda baş etmek durumunda kaldığı, Dünya’da 1,37 milyondan daha fazla insanın yakalandığı COVID-19, 2019 yılının sonlarında ilk vakaların bildirilmesiyle başlamıştır ve hala devam etmektedir. Bu salgın, çoğu sağlık sisteminin hazırlıksız yakalanmasına neden olacak bir biçimde, sağlık çalışanlarına ve sağlık merkezlerine duyduğumuz ihtiyacı ve bu sistemlerin eksikliklerini de gözler önüne sermiştir. COVID-19 ile mücadele edebilmek için ihtiyaç duyduğumuz en önemli güç; Dünya’nın dört bir yanındaki sağlık çalışanlarının bıkmadan usanmadan, kendi sağlıklarını tehlikeye atmayı göze alarak bu hastalığa yakalanan bireylerin iyileşmeleri için çalışmalarıdır.
Bu çalışmalar, tek bir grup insanın çabasıyla değil, bütün sağlık çalışanlarının bir araya gelerek ellerinden geleni yapmalarıyla ve birbirlerine her konuda destek olmalarıyla mümkün olmaktadır. Bu bağlamda, hemşirelerin ve ebelerin bizlerin sağlığında ve güvenliğinde oynadığı rol çok büyüktür. Ancak sadece bu dönemde değil; ‘anne-çocuk sağlığı, bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan hastalıklarla mücadele, acil durumlara hazırlık ve bu durumlarla baş edebilme, hasta güvenliği, detaylı ve hasta odaklı bakım’ (DSÖ, 2020) gibi sağlık sistemlerinin merkezinde olan ve halk sağlığının korunması için gerekli olan durumlarda da hemşireler ve ebeler her zaman ön safhada mücadele etmektedirler. 7 Nisan 2020 Dünya Sağlık Günü için DSÖ, bu sağlık çalışanlarının eğitimi ve mesleklerini icra etmeleri için daha fazla planlama ve çalışma yapılması gerektiğini belirtmekte ve bunun gerçekleşmesi için de çaba göstermektedir.
DSÖ tarafından doğumunun 200. yılı olan 2020 “Hemşireler ve Ebeler” yılı olarak ilan edilen ve ”Lambalı Kadın” olarak da bilinen Florence Nightingale modern hemşireliğin kurucusudur. 17-19.yüzyıl arası dönem, “hemşireliğin karanlık çağı” olarak tanımlanmıştır , bu dönemdeki hemşireler deneyimsiz ve yeteneksiz olmakla anılmıştır. Zengin ve kültürlü bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Nightingale ise,ailesinin tüm itirazlarına rağmen hemşirelik eğitimi almıştır.
Kırım Savaşında; eğitim alan hemşirelerin yöneticisi olarak öne çıkmış, yaptığı düzenlemelerle “ölüm yeri” olrak anılan hastanelerin şartlarını iyileştirmiş ve ölüm oranlarını düşürmüştür. Sonrasında İngiltere’de profesyonel hemşire yetiştirme amacıyla kurduğu okul, dünyadaki ilk modern sivil hemşire okulu olmuştur. Kendisi aynı zamanda yazar ve istatistikçidir.Savaştan sonra askerî konseye, o dönemde askerî hastanede karşılaştığı durumları anlatan resmî bir rapor hazırlamıştır ve deneyimlerini de bir kitapta toplayarak yayınlamıştır.
Tüm bunlarla birlikte DSÖ, 2030 yılına kadar tüm insanların sağlık hizmetlerine erişimini sağlama hedefini yerine getirmek için dünyanın 9 milyon daha hemşire ve ebeye ihtiyaç duyacağını bildirmektedir.8 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçı(SKA)-3 doğrultusunda sağlıklı bir yaşam ve kaliteli sağlık hizmetlerine herkesin erişim hakkı olduğunu9 ve SKA-8 doğrultusunda hemşire ve ebelerin sağlık çalışanları arasındaki yerini göstermek, motive ve üretken istihdamı teşvik etmemiz gerektiğini hatırlatmak ve tekrardan önemlerini vurgulamamız gerektiğini düşündük. Sizlere sunduğumuz yazımızda minnettarlığımızın ve saygımızın bir göstergesi olarak tüm hemşire ve ebelere içten bir teşekkür etmek istiyoruz.
Yazarlar: Halk Sağlığı Çekirdek Ekibi
Alıntılar
1 https://tr.wikipedia.org/wiki/Hem%C5%9Firelik
2,5 https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/nursing-and-midwifery
4WHO World Health Day 2020 Advocacy Toolkit
7https://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6
8https://news.un.org/en/story/2020/01/1054531
9https://www.kureselamaclar.org/amaclar/saglik-ve-kaliteli-yasam/
Kaynakça
https://kirikkaleism.saglik.gov.tr
https://www.who.int/news-room/campaigns/world-health-day/world-health-day-2020
https://tr.wikipedia.org/wiki/Florence_Nightingale
http://dijitalhemsire.net/florence-nightingale-ve-hemsirelige-etkisi/
https://www.who.int/news-room/campaigns/year-of-the-nurse-and-the-midwife-2020