Japon Çay Seromonisi
Japonya'da çay, sıcak bir içecekten daha fazlasıdır: kültür içinde çok fazla anlamı olan çok önemli bir ritüeldir. Japon Çay seremonisi ilham aldığı Zen Budizmiyle beraber sanatsal ve felsefi değerler kazanarak saflığı, huzuru, saygıyı ve uyumu temsil eder hale gelmiştir. Öğrenmeye ve yaşamaya değer! Siz ne dersiniz? Gelin aynı bizim gibi Japonlar için de vazgeçilmez olan çay içme kültürünün ve seremonisinin detaylarını bu yazımızda birlikte keşfedelim!
Anlamsal Değeri: Japon çay seremonisinin arkasındaki en önemli fikirlerden biri "Wabi" ve "Sabi" kavramıdır. "Wabi", insan yaşamının ruhsal deneyimlerini temsil eder ve sessiz ve ölçülü bir incelik anlamına gelir. "Sabi" ise hayatın maddi yanını temsil eder ve yıpranmış veya çürümüş demektir. Bu boşluğu ve kusuru anlamak, ruhsal uyanışın önemli bir parçası olarak kabul edilir. Bir çay seremonisini deneyimlemek, size Japon kültürünün pek çok tarihi ve kültürel önemi olan büyüleyici bir kısmına bir göz atmanızı sağlar.
Tarihi: Çin yazıtlarından edindiklerimize göre seremoni diyebileceğimiz çay saatleri ilk kez Çin'de ortaya çıkıp uzakdoğu kültürüne yayıldı. Japonya’da ise Kamakura döneminde (1192-1333) uzun meditasyon seansları sırasında uyanık kalmak için çay içen Zen rahipleri tarafından çay içilmeye başlandı. Daha sonra ilk patrik Bodhidharma'yı onurlandıran Zen ritüelinin aktif bir parçası haline geldi. 15. yüzyılda, izole bir atmosferde çay içmek ve Tokonomada sergilenen resimlerin, kaligrafinin ve çiçek aranjmanlarının estetik faydalarını tartışmak ya da çoğu zaman çay kaplarının faydalarını tartışmak için bir arkadaşlar toplantısı haline geldi. İşte o günden bugüne dek uygulanan bu kaligrafik tören şimdi Japon kültürünün mutlaka deneyimlenmesi gereken bir parçası.
Seremoni Prosedürleri: Bir nevi sanat olan bu incelikli seremoniye tüm konukların samimiyetle katılması ve tüm kurallara içtenlikle uyması beklenir. Çayı ikram eden kişi ve konuklar her zaman birbirlerine saygı göstermelidir. Seremoninin aşamalarından bahsedecek olursak: Konuklar önce bekleme odasına alınır ve burada dünyevi eşyalarını bırakmaları istenir. Sonrasında konuklara sıcak su ikram edilir ve konuklar çayı sunacak kişinin davetini beklemeye başlar. Hostun davet etmesiyle tüm konuklar Nijiriiguchi kapılarından içeri geçer. Son konuk da yerini aldığında konuk kapıları kapatılır ve hostun içeri geçip bütün konukları selamlamasıyla çay hazırlığı başlar. Hazırlık süresince bütün hareketler aceleden uzak son derece yavaş bir şekilde yapılır. Öyle ki en kısa seremonilerin bile yaklaşık 45 dakika sürdüğünü biliyoruz. Çaydan önce konuklara bir Japon tatlısı ikram edilir. Çay hazırlandıktan sonra her bir konuk kendine sunulan çay kasesini 90 derece kadar döndürüp çayı içer. Çay bittikten sonra kase tersine döndürülüp matın üstüne hostun alması için bırakılır. Eğer daha fazla çay isteyen yoksa konukların çayı bitirmesiyle seremoninin sonlanır. Bunun ardından host ekipmanları temizler ve yerlerine geri koyar.
Çay Çeşitleri: Japon çay seremonisi aslında günümüzde dünyanın birçok yerinde de sıkça tercih edilen matcha çayının özel bir sunumudur. Seremonide hazırlanan iki çeşit matcha çayı vardır: Usucha (thin tea) ve Koicha (thick tea). Usucha için yaklaşık 2 ölçü matcha kullanılırken Koicha’da 4 ölçü matcha kullanılır. Bu sebeple koicha daha şurubumsu bir kıvama sahiptir ve yeni başlayanlar için çok önerilmez. Aynı zamanda Koicha’da tercih edilen matcha Usucha’ya kıyasla daha eski ağaçlardan elde edilir.
Çay Töreni Okulları: Bu geleneğin doğru bir şekilde sürdürülmesi için okullar bile kurulmuş öyle ki modern ustalar, her biri ince farklılıklara sahip düzinelerce farklı çay töreni okulu olmasına rağmen aynı kurallara uyarlar. Geleneksel olarak uygun rüstik özelleliklere sahip Chashitsu çay evi, Chawan çay kasesi, toz çay için bir kepçe ve yine bambudan oyulmuş Chasen olarak bilinen bir çay çırpma teliyle her ögesinin önemli olduğu bu töreni elbette eğitimini almış bir çay ustası yönetmeli. Halen popüler olan bu okulların yanısıra görgü ve kültür edinimi için açılan kısa süreli kurslarsa ülkenin dört bir yanında!
Cha-shitsu: İdeal bir tören ana evden ayrılmış küçük bir yapı olan bir çay evinde (cha-shitsu) gerçekleşir. Cha-shitsu inşa edilirken malzeme seçimine ve yapımına rustik ama rafine bir sadelik duygusu vermek için büyük özen gösteriliyor. Oda genellikle 3 metreden de küçük oluyor, içindeyse: içinde asılı bir parşömen ve bir çiçek aranjmanının olduğu ‘Tokonoma’ adlı bir oyuk, çaydanlık ısıtmak için kullanılan küçük bir şömine ve girerken tüm sıfatları ardınızda bıraktığınız ve içerdeki herkesin eşit olduğunu kabul ettiğinizi göstermeniz için tasarlanmış küçük ve çok alçak kapı yer alıyor.
Görgü Kuralları: İlk dakikadan eğilerek girdiğiniz küçük kapının ardında, bir misafir olarak sizden de belli değerler bekleyen bu seromonide uygun şekilde oturmalı, ikram edilen tatlıyı sunum öncesi ve sonrasında tatmalı, hazırlık aşamasında törende kullanılan kapların işçiliği ve ortamın güzelliği hakkında hoş yorumlar yapmalısınız.
Kıyafetler: Bu denli özenle gerçekleştirilen bir seremoninin tabi ki kıyafetler için de bazı kuralları var. Öncelikle törene katılanların süsten uzak, sade bir kimono giymesi beklenmekte. Öyle ki seremonide sergilenen çoğu hareket kimonoya özel tasarlanmıştır. Örneğin kimononun uzun ve geniş yenlerinin seremoni esnasında kirlenmesini önlemek için bazı hareketler mevcuttur. Konuklar ve host son derece sade giyinmeli ve ağır kokulardan kaçınmalıdır. Ekipmanlara zarar verecek mücevherlerin seremoniye başlamadan önce çıkarılması önemlidir.
Kaynaklar:
https://senbirdtea.com/how-to-prepare-matcha-usucha-vs-koicha/
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Japanese_tea_ceremony
https://www.iyikigormusum.com/japon-cay-kulturu-ve-seremonisi
https://www.lipton.com/tr/cay-kulturu-makaleleri/japon-cay-seremonisi.html
https://blog.sofos.com.tr/japonlarin-unlu-cay-seremonileri/
https://trulyexperiences.com/blog/history-of-japanese-tea/
https://www.japan.travel/en/guide/tea-ceremony/
https://www.britannica.com/topic/tea-ceremony
